5 Aral?k Kad?n Haklar? Günü kutlu olsun!
5 Aral?k 1934’te Atatürk, bir kez daha tüm dünyaya örnek olacak bir karara öncülük etti. Kad?nlar?n siyasi hayatta seçme ve seçilme hakk? için harekete geçti. Ve, Seçim Kanunu’nda yap?lan de?i?iklik ile bundan tam 86 y?l önce kad?nlar, en demokratik haklar?na kavu?tular.

TÜRK?YE’DE KADINLARA SEÇME VE SEÇ?LME HAKKININ TANINMASI

Kad?nlar?n siyasi hayatta seçme ve seçilme hakk?n? elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekle?en Atatürk Devrimleri'nin en önemlilerinden birisidir.

1930 y?l?ndan itibaren ç?kar?lan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine kat?lma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakk? tan?nan kad?nlar?n milletvekili seçme ve seçilme haklar?, 5 Aral?k 1934'de Anayasa ve Seçim Kanunu'nda yap?lan yasa de?i?ikli?i ile tan?nd?.

BELED?YE SEÇ?MLER?NDE SEÇME VE SEÇ?LME HAKKI

Kad?nlar?n belediye seçimlerinde seçme ve aday olma hakk? 3 Nisan 1930’da Belediye Kanunu’nun kabul edilmesiyle tan?nd?.

KADINLARIN KATILDI?I ?LK BELED?YE SEÇ?MLER?

Kad?nlar siyasal haklar?n? ilk kez 1930 y?l?ndaki Belediye seçimlerinde kulland?lar. Seçimler, Eylül ba??ndan Ekim'in 20'sine kadar sürdü. ?ehir meclislerine girebilen kad?nlar aras?nda ?zmir seçimlerinde Cumhuriyet Halk F?rkas? (CHF)'n?n iki kad?n aday? olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat Han?mlar ile, ?stanbul seçimlerinde CHF aday? olan Rana Sani Yaver (Eminönü), Seniye ?smail Han?m (Beykoz), Ay?e Remzi Han?m (Beyo?lu), Nakiye (Beyo?lu), Latife Bekir (Beyo?lu) Han?mlar vard?.

MUHTAR SEÇME VE SEÇ?LME HAKKI

Köy Kanunu’nun 20. Maddesinin de?i?tirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 say?l? kanunun ç?kar?lmas?yla; kad?nlar?n köy muhtar ve heyetlerine seçilme hakk? tan?nd?.

?LK KADIN MUHTARIN SEÇ?M?

Ayd?n’?n Çine ilçesine ba?l? Demirdere köyünde (Bugünkü Karpuzlu ilçesi) yakla??k 500 oy alarak seçimi kazanan Gül Esin, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kad?n muhtar? oldu.

M?LLETVEK?L? SEÇME VE SEÇ?LME HAKKI

Türkiye'deki kad?nlar milletvekili olabilmek için ilk ad?m? 1923'te atm??lard?. Bu ad?m, kad?nlar?n 1923 y?l?nda Nezihe Muhiddin önderli?inde ilk kad?n partisi ‘Kad?nlar Halk F?rkas?’n? kurma iste?iydi. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma giri?imi, Kad?nlar Halk F?rkas?'n?n Türk Kad?nlar Birli?i adl? derne?e dönü?mesi ile sonuçlanm??t?.

1924 anayasas? haz?rlan?rken kad?nlar?n milletvekili seçme ve seçilme hakk?na sahip olmas? gündeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu haklar?n yaln?zca erkeklere tan?nmas? fikri a??r bast?.

Gerekli yasal de?i?iklik 1934 y?l?nda Ba?bakan ?smet ?nönü ve 191 milletvekilinin sundu?u Anayasa ve Seçim Kanunu’nda de?i?iklik yap?lmas?n? öngören yasa önerisi sonucu gerçekle?ti. Öneri, 5 Aral?k 1934'te Mecliste görü?üldü. Yap?lan oylamada, 317 üyeli Meclis’te, oylamaya kat?lan 258 milletvekilinin tamam?n?n oyuyla de?i?iklik önerisi kabul edildi.

Anayasan?n 10. ve 11. Maddeleri de?i?tirilerek her kad?na 22 ya??nda seçme, 30 ya??nda seçilme hakk? verildi. Bu anayasa de?i?iklikleri çerçevesinde ?ntibah-? Mebusan Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)'nda 11 Aral?k 1934'de yap?lan de?i?iklikler sonucu anayasada tan?nan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.

Yasan?n ç?kmas?n?n ard?ndan 7 Aral?k 1934'te, Türk Kad?nlar Birli?i ?stanbul'da Beyaz?t Meydan?'nda büyük bir kutlama mitingi ve Beyaz?t'tan Taksim'e bir yürüyü? düzenledi.

Kad?nlar?n ilk kez oy kulland??? ve aday olabildi?i TBMM V. Dönem seçimleri 8 ?ubat 1935’te yap?ld?. 17 kad?n milletvekili ilk kez TBMM’ye girdi. Ara seçimlerde bu say? 18’e ula?t?. Böylece kad?nlar TBMM'deki tüm milletvekillerinin (400) yüzde 4,5'ini olu?turdular.

FRANSA VE ?TALYA’DAN ÇOK DAHA ÖNCE

Bu oran, Cumhuriyet tarihinde kad?nlar?n TBMM'de en yüksek temsil oranlar?ndan birisiydi. Bu özelli?ini de 2007 genel seçimlerine dek korudu. 
Türkiye, Fransa’dan Fransa, ?talya, H?rvatistan, Slovenya’dan 11, Romanya’dan 12, Bulgaristan’dan 13, Belçika’dan 14, Yunanistan’dan 15, ?sviçre’den ise 36 y?l önce kad?nlara seçme ve seçilme hakk? tan?m??t?.
 Biz Kad?nlar Atam?za   Minettar?z ...